Efsane Yalanmış

Yılda 120 bin yerli ve yabancı turistin ziyaret ettiği Muğlanın Gökova Körfezindeki Sedir Adası sahilindeki altın sarısı kumların efsaneye göre Mısırdan gelmediği, adadaki kumun Mısırdaki kumlardan bin 500 yıl önce oluştuğu ortaya çıktı.
Efsaneye göre Kraliçe Kleopatra ve sevgilisi Romalı komutan Antoniusun Sedir Adasında yüzmeleri için sahildeki kumların Mısırdan gemiler ile getirildiğine inanılıyordu. Dünyada sadece Mısırda (İskenderiye) ve Sedir Adasında olduğu bilinen altın sarısı kumlar, 2009 yılında Avrupa Birliği Projesi Gökova İç Körfezi ve Sedir Adası İçin Bütünleşik Kıyı Alanları Yönetimi projesi kapsamında Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü tarafından incelemeye alındı. Mısırdan ve Sedir Adasından alınan kumlar laboratuvar ortamında karşılaştırıldı. Kumların jeolojik yapısı ve kumların yaşının karşılaştırılması sonucu Sedir Adasındaki kumun Mısırdan gelmediği, hatta Sedir Adasındaki kumun Mısırdaki kumdan bin 500 yıl önce oluştuğu ortaya çıktı.
Sedir Adasında altın sarısı kumları inceleyen MSKÜ Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü öğretim üyelerinden Prof. Dr. İlkay Kuşçu, Fizik, Jeoloji ve Maden Mühendisliği bölümünden 5 kişilik bir ekibin Sedir Adası kumu ve Mısır İskenderiyedeki kumu araştırdıklarını belirtti. Sedir Adasının kumu ile ilgili rivayetler bulunduğunu söyleyen Kuşçu, “Araştırmalarımızda şöyle bir soru sorduk. Eğer bu kumlar Mısırdan geldiyse, Mısırdaki İskenderiye plajından geldiği söyleniyor. Biz oradan örnek alırsak İskenderiye plajından, Sedir Adasından da örnek alırsak ve bu ikisini karşılaştırırsak, bu kumların tane boyu, tane şekli, morfolojileri, yüzeylerinin pürüzsüzlüğü, bu kumların etrafını sararak büyüdüğü çekirdeklerin farklılığı veya benzerliği ve yaşlarını eğer karşılaştırabilirsek bunlar aynı yerden gelmiştir ve aynı olmak zorundadır. İskenderiyeden ve Sedir Adasından kum örnekleri aldık. Böyle bir araştırma yaptık” dedi.

Tane büyüklükleri, mineralleri farklı çıktı
Kuşçu, “Öncelikle kumların tane boyu büyüklüğüne baktık. Ortalama büyüklükleri hem Sedir Adası, hem İskenderiye plajının farklı. Sedir Adasının kısmen biraz daha küçük tane boyutlu, İskenderiyeninki ise iri tane boyutlu. Erozyonel faaliyetler olabilir diye düşündük. Bunun üzerine sarım sayısını karşılaştırdık. Çekirdeklerin etrafındaki karbonat sayım sayısını karşılaştırdık. Sedir Adasındaki kumların etrafındaki sarımlar Sedir Adasında daha fazla. Mısırdaki daha az. Bir farklılık bulduk. Olabilir bunlar hala erozyona uğrayabilir. O zaman bunlar aynı yerden gelmişse çekirdekteki mineraller farklı olabilir diye düşündük. Analiz yaptık, gördüğümüz Sedir Adasındaki kumların sarımların merkezindeki çekirdek daha çok bu bölgedeki ofiod adını verdiğimiz parçalardan türediğini gördük. Ama Mısırda böyle bir tane yok. Sonra morfolojilerine baktık. Yani yüzey pürüz durumuna baktık. Bunları elektronik mikroskop ile baktık. Mısırdan gelen kumlar daha pürüzsüz, daha yuvarlak morfolojilere sahip, ama Sedir Adasındakinin daha pürüzlü yüzeyleri var, içerisinde deniz kabuğu parçaları var. Dolayısı ile iki kum tamamen birbirinden farklı. Eğer bunlar aynı yerde oluşmuş olsaydı, aynı benzerlikleri gösteriyor olmaları gerekirdi. Buraya kadar kumların farklı ortamlarda oluşmuş olduğunu gördük. Ardından kumların karbonat sarımlarının iç kimyasının analizlerini yaptık. EDS analizleri yapıldı. Biz elektro taramalı mikroskobu ile bunların her bir sarımın element içeriğine baktık. Yine iki farklı kumun kimyalarının birbirinden tamamen farklı olduğunu gördük” dedi.
Kuşçu, kumların yaşlarını da analiz ettiklerini belirterek, “Kumların tane büyüklükleri, çekirdek etrafındaki sarımları ve morfolojilerine baktıktan sonra geriye sadece yaşları kaldı. Eğer aynı yerde oluşmuşlar ise yaşları da aynı olması gerekir. Bunun için de Amerikada Carolina Üniversitesinde karbonatlı minarelerin oluşum yaşı için Aminostrazisyon yöntemi analizi yaptık. Günümüzden kaç bin yıl önce oluşmuş sorusunun cevabını aradık. Hem İskenderiyeden hem de Sedir Adasından kum gönderdik. Sonuç çok sürpriz olmadı bizim için. Zaten farklı olduklarını düşünüyorduk. Sonuç olarak Sedir Adasındaki kumların İskenderiye plajındaki kumlardan bin 500 yıl önce oluştuğu ortaya çıktı” dedi.

“Sedir Adasında kum varken, İskenderiyede kum yoktu”
Yapılan tüm araştırmaların sonunda Sedir Adasının kumunun Kral Antonius tarafından taşınmadığı sonucuna vardıklarını açıklayan Prof. Dr. Kuşçu, “Bu şu demek; Sedir Adasında kumlar oluşurken, İskenderiyede henüz kum yoktu. Buradaki kumların oluşmasından bin 500 yıl sonra İskenderiyedeki kumlar oluştu. Dolayısı ile yaşları, kimyası ve sarım şekilleri, morfolojileri farklı. Bu iki kum aynı olamaz. Yani bir başka deyişle efsanedeki gibi Antonius bu kumları Kraliçe Kleopatra için 60 gemi ile Mısırdan buraya taşımış olamaz” dedi.